Chełmża

Kujawsko-Pomorski odcinek Szlaku Kopernikowskiego zahacza także o Chełmżę, co nie może dziwić, choćby z dwóch tylko powodów. Od średniowiecza, a także w czasach Mikołaja Kopernika, miasto było stolicą diecezji chełmińskiej, z najważniejszym w biskupstwie kościołem, czyli katedrą pw. św. Trójcy i rezydującą przy nim kapitułą katedralną, która kolegialnie wraz z biskupem chełmińskim brała udział w zarządzaniu diecezją. Poza tym, a może przede wszystkim, istnieje też bardzo duże prawdopodobieństwo, że w maju 1504 r. Kopernik wraz z Łukaszem Watzenrode był w Chełmży w orszaku króla Aleksandra Jagiellończyka.

Jako miasto Chełmża po raz pierwszy określona została w 1251 r. i jest tym samym jednym z najstarszych miast pomorskich. W pierwszym okresie istnienia nękana była przez najazdy Prusów. Po kolejnych latach względnego spokoju i rozwoju została w znacznym stopniu zniszczona w 1422 r. przez wojska króla polskiego Władysława Jagiełły. Katastrofalny w skutkach był także pożar, który nawiedził Chełmżę w 1531 r.

Najważniejszym zabytkiem w mieście jest katedra pw. św. Trójcy. Budowana była od poł. XIII w do II ćw. Następnego stulecia. Jest świątynią gotycką, trójnawową. Odwiedzana była przez kilku królów polskich, stała się także miejscem pochówku wielkiego mistrza Zygfryda von Feuchtwangen, czy też mistyczki i pustelnicy Juty z Chełmży, o czym zapewne wiedział Mikołaj Kopernik. Poza zachowaną do dziś we fragmencie płytą nagrobną wspomnianego wielkiego mistrza, do najstarszych elementów wyposażenie chełmżyńskiej katedry należy Grupa Ukrzyżowania z 1422 r., rzeźby z dawnego łuku tęczowego z początku XVI w. i ufundowane w 1519 r. stalle.

Drugim, pamiętającym czasy Kopernika, gotyckim kościołem w Chełmży, również wartym odwiedzenia, jest świątynia pw. św. Mikołaja, będąca w średniowieczu kościołem parafialnym. Z tego okresu pochodzi będąca najstarszym elementem wyposażenia granitowa kropielnica.